İyi Tarım Uygulamaları (İTU): Bu uygulamalar bütünü, topraktan sofraya kadar
uzanan tüm üretim ve pazarlama basamaklarını içerir. İnsan sağlığına zararlı olan
kimyasal, fiziksel kalıntılar olmadan, ekolojik dengeyi gözeterek, çevre kirliliğine
sebep olmadan üretilen uygulamalar zinciridir. İyi Tarım Uygulamalarındaki üretim
sırasında ürünün yetiştirildiği ve tüketicinin yaşadığı ülkenin yasal mevzuatına uyulur
ve yapılan tüm işlemler kayıt altına alınır, sertifikasyon kuruluşlarınca kontrol edilip,
denetlenir ve sertifikalandırılır.
İyi Tarım Uygulamaları hakkında ülkemizde mevzuat, Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığının 7 Aralık 2010 tarihli ve 27778 Resmî Gazete’de yayımlanan İyi Tarım
Uygulamaları Hakkında Yönetmeliği ve (2011-007) No’lu Bitkisel Üretimde İyi Tarım
Uygulamaları Kriterleri Genelgesi doğrultusunda düzenlenmiştir. Buradan ilgili
mevzuata gidebilirsiniz.
İyi Tarım Uygulamaları Dünya Örnekleri Nelerdir?
Dünya Gıda Teşkilatı (FAO) İyi Tarım Uygulamaları (İTU)'nın prensipleri üzerine
çalışmalar yapmaktadır. Avrupa Birliği ülkelerindeki büyük perakendeciler de bir
araya gelerek Avrupa Perakendeciler Ürün Çalışma Grubunu (EUREP)
oluşturmuştur. Yaş meyve ve sebzede iyi tarım uygulamalarının esasları ile ilgili 1999
yılında EUREPGAP (Avrupa Perakendeciler Ürün Çalışma Grubu İyi Tarım Uygulamaları) Protokolü'nü hazırlamışlardır. Böylece tarımda teknolojik yeniliklerle
teknolojinin tarıma olumlu etkileri artırılmıştır.
İyi Tarım Uygulamaları Nasıl Gerçekleştirilir?
İyi Tarım Uygulamasına katılan çiftçiler, tüm işlemleri kayıt altına almakla
yükümlüdürler. Bu kayıtlar yapılacak kontroller için saklı tutulmalı, gerektiğinde ibraz
edilmelidir. Uygulama şartlarında neler kayıt altına alınır;
- Ürün çeşidi ve gübre
- Ürünün bulunduğu coğrafi bölge
- İlaç uygulama zamanı
- Uygulama nedeni
- Teknik izin
- Kullanılan kimyasalın ticari ismi ve miktarı
- Uygulama aleti ve Operatörün ismi
- Uygulama zamanı ile hasat arasındaki süre
- Sulama zamanı, yöntemi ve miktarı
İyi Tarım sertifikası olan ürünlerin pazardan çekilmesi durumunda, geri çekilme
sebebinin tespiti bu izlenebilirlik sayesinde olacaktır. Üretici yetiştirdiği sertifikalı
ürünün pazardan geri çekilmesine dair prosedürlere sahip olmalıdır.
Üreticiler, üretim kararını vermeden önce risk değerlendirilmesi yapmalıdır. Risk
değerlendirilmesi; toprak tipi, erozyon, taban suyu seviyesi ve kalitesi, sürdürülebilir
su kaynaklarının varlığı, arazinin ilk kullanımı, parazit ve diğer asalaklarla bulaşık
olması ve bitişik alanlara etkisi göz önünde tutularak yapılmalıdır. Dönüşümlü üretim
planlanması yapılarak; toprak sağlığının korunması, tarım ilaçlarına bağımlılığın
azaltılması ve bitki sağlığının maksimum düzeyde sağlanabilmesi mümkündür.
Türkiye’deki iyi tarım uygulamalarında, üretici sayısı ve üretim alanı bakımından
özellikle 2013 sonrasında önemli gelişmeler yaşanmıştır. İyi tarım uygulamalarının
yapıldığı il sayısı 2007’de 18 iken, 2016’da 64’e çıkmış, iyi tarım uygulanan alan ise
10 yılda yaklaşık 88 kat artış göstermiştir. Türkiye’de 2016 yılı itibariyle, en fazla iyi
tarım uygulanan alana sahip bölge %48.89 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmuş,
bunu %16.56 ile Akdeniz, %12.76 ile Ege Bölgesi takip etmiştir.
İyi Tarım Uygulamaları, artan nüfus ve kentleşme ile yaşanacak sorunların
çözümünde ve verimliliğin artırılmasına önemli katkılar sunmak adına geliştirilmeli ve
teknolojiden istifade düzeyi artırılmalıdır.